Doğumsal Üreteropelvik Bileşke Darlığı
Üreteropelvik bileşke (UPB) tıkanıklığı, idrar kanalının (üreter) böbreğe girdiği yerde meydana gelen idrar akışının kısmen veya tamamen tıkanması ile oluşan klinik tablodur. UPJ tıkanıklığı hem doğuştan hem de sonradan kazanılan koşulları kapsar. UPJ tıkanıklığı doğum öncesi olarak saptanan böbrek genişlemesinin en yaygın görülen patolojik nedenidir.
ÜPB tıkanıklığı görülme oranı, doğum öncesi ultrason ile taranan 500 canlı doğumda 1’dir; neyseki bu vakaların hepsi cerrahi müdahale gerektirmez.
Erkek çocuklar, UPB tıkanıklığından kızlardan daha sık etkilenir. Lezyonlar sağ tarafa göre sol tarafta daha sık görülür. Vakaların %10’da hem sağ taraf hem sol taraf eş zamanlı olarak etkilenmiş olabilir.
Doğumsal ÜPB obstrüksiyonuna genellikle o UPB’de idrar kanalının üst ucunun duvarında meydana gelen daralma neden olur. Daha az yaygın olarak UPB’ye dışarıdan doku/lezyon/damar basısı (anormal damar basısı) tıkanıklığın nedeni olarak ortaya çıkar.
Klinik
Yenidoğan ve Doğum öncesi dönem; Anne karnında yapılan ultrason taramasının yaygın olarak uygulandığı coğrafi bölgelerde, çoğu UPB tıkanıklığı, doğum öncesi saptanan böbrek genişlemesinin doğum sonrası yapılan ileri değerlendirilmesi sırasında teşhis edilir.
Yapılan ileri değerlendirme ile böbrel havuzcuğunun genişleme derecesine, görülen küçük havuzcukların genişliğine ve idrar üretiminin yapıldığı parankimal bölgenin kalınlığına bağlı olarak böbrek genişlemesinin teşhisi ve derecelendirilmesi için geliştirilen uluslararası kullanımı kabul görmüş skalalar ile mevcut durum adlandırılır.
Daha büyük çocuklar – Daha büyük çocuklarda klinik belirtiler arasında aralıklı yan ağrısı veya karın ağrısı bulunur. Hızlı idrar üretimi sırasında ağrı daha da kötüleşebilir (örneğin, kafein veya alkol tüketiminden sonra). Bu semptomlara mide bulantısı ve kusma eşlik edebilir. Çocuklar ayrıca küçük travma, hematüri, böbrek taşı veya hipertansiyon yaşadıktan sonra böbrek hasarı ile başvurabilirler . Bu durumlarda, ultrasonda tesadüfi bir böbrek genişlemesi bulgusu, altta yatan tanı olarak UPB tıkanıklığı olasılığının ilk ipucu olabilir .
Değerlendirme
Yenidoğan – Doğum öncesi böbrek genişlemesi saptanan bir yenidoğanı değerlendirmenin amacı, klinik olarak önemsiz bulguları olan bebeklerde veya normal bebeklerde gereksiz radyografik çalışmaları sınırlarken, UPB tıkanıklığı dahil olmak üzere önemli böbrek veya idrar yolu anormallikleri olan tüm bebekleri belirlemektir.
Tedavi
Maalesef doğuştan ÜPB tıkanıklığının optimal yönetimi/tedavisi için kanıt sağlayan hiçbir randomize çalışma hala yoktur.
Semptomatik (Ağrı, bulantı, idrar yolu enfeksiyonu gibi şikayeti nedeniyle tanı konulmuş hasta grubu) hastalarda piyeloplasti adı verilen cerrahi tedavi yapılır. Bu tedavi, daralmış veya tıkanmış segmentin kesilmesi ve normal idrar kanalının böbrek havuzcuğuna yeniden bağlanması ve böylece tıkanıklığın giderilmesinden oluşur.
Asemptomatik (şikayeti olmayan, Ultrasonografi tetkiki ile tanı konulan hasta grubu) hastalar – Tedavinin nihai amacı böbrek fonksiyonunu korumak ve gereksiz cerrahiden kaçınmaktır. Asemptomatik hastaları yönetmek zordur çünkü UPB tıkanıklığının doğal seyri değişkendir. Birçok hastanın uzun süreli gözlemler sırasında sabit bir böbrek fonksiyonu ve genişleme derecesinde iyileşme olacağı görülmektedir. Bununla birlikte, diğerlerinin böbrek fonksiyonlarında bozulma olacak ve cerrahi tedaviden fayda gördükleri bilinmektedir. Sonuç olarak, UPB tıkanıklığı olan bir böbreğin işlevinin etkilenmeden kalacağını veya zamanla kötüleşeceğini tahmin etmenin güvenilir bir yöntemi yoktur. Merkezimizde asemptomatik ÜPB obstrüksiyonu olan hastaları dikkatle gözlemleyerek takibe alıyoruz ve yalnızca hastanın klinik durumunda bir bozulma (yani böbrek fonksiyonunda azalma veya semptomların gelişimi), hidronefrozda artış veya özel durumlarda ebeveyn tercihi ile tedaviye yön veriyoruz.
Cerrahi tedavi açık, laparoskopik veya robotik olarak kliniğimizde de yapılabilmektedir.